Το περιτόναιο είναι η μεγαλύτερη και πιο πολύπλοκη ανατομικά μεμβράνη του ανθρώπινου σώματος. Ουσιαστικά αποτελεί και αυτό ένα όργανο. Το περιτόναιο καλύπτει την εσωτερική πλευρά του κοιλιακού τοιχώματος και αναδιπλώνεται επάνω και γύρω από τα διάφορα όργανα της κοιλιάς, δημιουργώντας έτσι μία κοιλότητα, την περιτοναϊκή κοιλότητα. Η περιτοναϊκή κοιλότητα αποτελείται από διάφορους χώρους σε επικοινωνία μεταξύ τους, ενώ περικλείει περιέχοντας αρκετά από τα όργανα της κοιλιάς.
Στην περιτοναϊκή κοιλότητα υπάρχει φυσιολογικά μικρή ποσότητα υγρού σε δυναμική ισορροπία, δηλαδή, παράγεται και απορροφάται με τρόπο τέτοιο ώστε να μένει σταθερή. Η ποσότητα του ενδοπεριτοναϊκού υγρού αυξάνει σε παθολογικές καταστάσεις που μπορεί να σχετίζονται με καλοήθεις ή κακοήθεις νόσους.
Όπως κάθε όργανο στον άνθρωπο, έτσι και το περιτόναιο μπορεί αναπτύξει διάφορες παθήσεις, καλοήθεις και κακοήθεις.
Οι καλοήθεις παθήσεις αφορούν σε λοιμώξεις ή άσηπτες φλεγμονές του περιτοναίου, ο οποίες ονομάζονται υπό τον γενικό όρο “περιτονίτιδα”.
Οι κακοήθεις παθήσεις μπορεί να προέρχονται από το ίδιο το περιτόναιο (συνήθως μεσοθηλίωμα ή ορώδες καρκίνωμα) ή να προέρχονται από άλλα όργανα (μεταστάσεις από όγκους της σκωληκοειδούς απόφυσης, του παχέος εντέρου, των ωοθηκών, του στομάχου, του παγκρέατος κ.ά.).
Στην πλειονότητα των παθήσεων του περιτοναίου (καλοήθεις ή κακοήθεις), η φυσιολογική ποσότητα του περιτοναϊκού υγρού αυξάνεται και αλλάζει σύσταση. Η αύξηση της ποσότητας του περιτοναϊκού υγρού ονομάζεται ασκίτης. Ο ασκίτης, βέβαια, μπορεί να παρατηρηθεί και σε πληθώρα νόσων που δεν σχετίζονται με το περιτόναιο, όπως είναι η ηπατική, η καρδιακή ή η νεφρική ανεπάρκεια, κ.ά.
Περιτοναϊκή καρκινωμάτωση ονομάζουμε την ύπαρξη κακοήθους ιστού εντός της περιτοναϊκής κοιλότητας, που προέρχεται είτε από το ίδιο το περιτόναιο είτε από άλλο όργανο. Η περιτοναϊκή καρκινωμάτωση παραδοσιακά εκλαμβάνονταν ως τελικό στάδιο των καρκίνων της κοιλιακής χώρας με πολύ χαμηλή επιβίωση. Με την εξέλιξη της ογκολογίας και των χημειοθεραπευτικών φαρμάκων, καθώς και την είσοδο της κυτταρομειωτικής χειρουργικής και της HIPEC, η πρόγνωση της κατάστασης αυτής έχει αλλάξει, ιδιαίτερα όσον αφορά σε περιτοναϊκή καρκινωμάτωση από όγκους της σκωληκοειδούς απόφυσης, του παχέος εντέρου και των ωοθηκών.
Η Κυτταρομειωτική Χειρουργική (Cytoreductive Surgery – CRS) ή κυτταρομίεωση, είναι μία χειρουργική επέμβαση που συνδυάζει διάφορες επεμβάσεις της κλασικής χειρουργικής ογκολογίας της κοιλιακής χώρας με περιτονεκτομές, δηλαδή, αφαίρεση τμημάτων ή όλου του περιτοναίου. Σκοπός της κυτταρομειωρικής χειρουργικής είναι η πλήρης ή σχεδόν πλήρης αφαίρεση της περιτοναϊκής καρκινωμάτωσης. Η θεραπευτική αυτή προσέγγιση έχει αναπτυχθεί κατά τα τελευταία 20 χρόνια και αποτελεί μια χρονοβόρο επέμβαση (6 ως 12 ώρες), με μακρά μετεγχειρητική πορεία (2 ως 4 εβδομάδες συνήθως). Η Κυτταρομειωτική Χειρουργική συνδυάζεται με την Υπέρθερμη Ενδοπεριτοναϊκή Χημειοθεραπεία (Hyperthermic Intraperitoneal Chemotherapy – HIPEC).
Η Υπέρθερμη Ενδοπεριτοναϊκή Χημειοθεραπεία (Hyperthermic Intraperitoneal Chemotherapy – HIPEC) είναι η διαδικασία χορήγησης χημειοθεραπείας θερμαινόμενη στους 41 – 43 οC, εντός της περιτοναϊκής κοιλότητας, για 30 – 90 λεπτά, άμεσα μετά την εκτέλεση της κυτταρομειωτικής χειρουργικής, και πριν το τέλος της χειρουργικής παρέμβασης.