Τι είναι ο καρκίνος ωοθηκών;
Ο καρκίνος ωοθηκών είναι μια κακοήθης νεοπλασία που προσβάλλει τη μια ή και τις δύο ωοθήκες. Διακρίνεται σε μεγάλες κατηγορίες, τον επιθηλιακό καρκίνο των ωοθηκών και τον μη επιθηλιακό. Ο επιθηλιακός τύπος είναι πιο συχνός και οφείλεται στην ανεξέλεγκτη παραγωγή των επιθηλιακών κυττάρων της ωοθήκης, ενώ ο μη επιθηλιακός αναπτύσσεται από τα γεννητικά αναπαραγωγικά κύτταρα ή από τα στρωματικά κύτταρα του συνδετικού ιστού του οργάνου. Είναι ο 8ος πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες παγκοσμίως. Αποτελεί την 5η πιο συχνή αιτία θανάτου από καρκίνο στην Ευρώπη. Παγκοσμίως διαγιγνώσκονται περίπου 250.000 νέα περιστατικά το χρόνο.
Καρκίνος ωοθηκών: Τί είναι οι ωοθήκες;
Οι ωοθήκες είναι ένα αναπαραγωγικό όργανο του θηλυκού οργανισμού το οποίο αποτελείται από δύο συμμετρικούς αδένες τοποθετημένους εκατέρωθεν της μήτρας. Οι ωοθήκες περιέχουν τα ωοθυλάκια που το καθένα αποτελείται από ένα ωοκύτταρο το οποίο περιβάλλεται από θυλακικά κύτταρα. Μετά την πρώτη έμμηνο ρύση, κάθε μήνα, ένας μικρός αριθμός ωοθυλακίων ξεκινά να αυξάνεται, αλλά τελικά μόνο ένα από αυτά φτάνει στην ωρίμανση. Άρα κάθε μήνα παράγεται ένα ωοκύτταρο από μία μόνο ωοθήκη και αναπτύσσεται μέσα στο ωοθηλάκιο. Οι ωοθήκες έχουν δύο βασικούς ρόλους στον γυναικείο οργανισμό, την αναπαραγωγική λειτουργία και την ενδοκρινή λειτουργία, δηλαδή την παραγωγή ορμονών.
Καρκίνος ωοθηκών: Όγκοι ωοθηκών
Στις ωοθήκες μπορούν να αναπτυχθούν πολλών ειδών κυστικοί και συμπαγείς όγκοι που μπορεί να είναι καλοήθεις, κακοήθεις ή οριακής κακοήθειας. Να σημειωθεί λοιπόν ότι οι κύστεις των ωοθηκών δεν είναι απαραίτητα καρκίνος, όπως για παράδειγμα οι απλοί κυστικοί όγκοι σε νέες γυναίκες, που οφείλονται συνήθως σε ορμονικά ζητήματα και υποχωρούν από μόνοι τους.
Καρκίνος ωοθηκών: Προδιαθεσικοί παράγοντες
Ως γνωστοί προδιαθεσικοί παράγοντες θεωρούνται η κληρονομικότητα, η μεγάλη ηλικία και τυχών προϋπάρχοντας καρκίνος του στήθους. Ως πιο ευπαθής ομάδα παρουσιάζονται οι γυναίκες όπου η μητέρα ή η αδερφή τους είχαν καρκίνο ωοθηκών, μαστού ή μήτρας, οι γυναίκες άνω των 50 και οι γυναίκες με γενετική προδιάθεση. Επιπροσθέτως οι μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 ή BRCA2 αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου κατά 23-54%.
Καρκίνος ωοθηκών: Σημάδια που προειδοποιούν
Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου των ωοθηκών σώζει τις εννέα στις δέκα ασθενείς.
Στο 75% των περιπτώσεων όταν υπάρχει συμπτωματολογία, έχουν γίνει ήδη μεταστατικές εστίες στην κοιλιά. Σε αρχικό στάδιο μπορεί να μην προκαλεί εμφανή συμπτώματα. Τα πιο συνήθη συμπτώματα είναι αίσθημα βάρους στην κοιλιά, αύξηση του μεγέθους της, διαταραχές της εντερικής λειτουργίας ή ενοχλήσεις κατά την ούρηση, κόπωση, απώλεια όρεξης, κοιλιακός πόνος, κολπικές αιμορραγίες ή διαταραχές του κύκλου. Εάν εντοπισθεί κάποια κύστη ο διακολπικός υπέρηχος σε συνδυασμό με Ντόπλερ βοηθούν στη διερεύνηση της κύστης. Στη συνέχεια ακολουθούν πιο ειδικές απεικονιστικές μέθοδοι όπως αξονική και μαγνητική τομογραφία.
Καρκίνος ωοθηκών: Αντιμετώπιση
Για τη θεραπεία του καρκίνου ωοθηκών είναι απαραίτητη η συνεργασία ομάδας ειδικών ιατρών προκειμένου να γίνει ο σωστός σχεδιασμός της θεραπευτικής προσέγγισης. Η αρχική θεραπεία είναι συνήθως χειρουργική η οποία βοηθά και για την οριστική διάγνωση μέσω βιοψίας και ιστολογικής εξέτασης. Σκοπός της εγχείρησης είναι η εκτομή του όγκου και η αναζήτηση τυχόν μεταστάσεων στην κοιλιά και στους λεμφαδένες, κάτι που έχει μεγάλη σημασία για την περαιτέρω εξέλιξη της νόσου και πρέπει να γίνεται από ειδικό γιατρό, γυναικολόγο ογκολόγο.
Η χειρουργική επέμβαση πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο χειρουργό στη γυναικολογική ογκολογία. Συνήθως γίνεται αφαίρεση της μήτρας, των σαλπίγγων, των ωοθηκών, του επιπλόου και κάθε ύποπτης εστίας στην κοιλιά, αλλά και των διογκωμένων λεμφαδένων. Με τη χειρουργική θεραπεία και την ιστολογική εξέταση καθορίζεται και το στάδιο της νόσου. Συνήθως μετά το χειρουργείο ακολουθεί πάντα ενδοφλέβια χημειοθεραπεία, σε 6 κύκλους ανά 3 – 4 εβδομάδες, με ένα ή δύο φάρμακα, ενώ η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιείται πιο σπάνια. Το πρώτο εξάμηνο της αρχικής θεραπείας οι ασθενείς εξετάζονται τακτικά και υποβάλλονται σε εργαστηριακό έλεγχο. Η τακτική παρακολούθηση και η μέτρηση του καρκινικού δείκτη CA 125 στο αίμα και ο απεικονιστικός έλεγχος είναι σημαντικά για την πρόληψη και την μετέπειτα πορεία της ασθένειας.
Καρκίνος ωοθηκών: Υποτροπή
Αν διαπιστωθεί υποτροπή του καρκίνου ωοθηκών είναι απαραίτητη και νέα χειρουργική επέμβαση ή νέος κύκλος χημειοθεραπείας με τα ίδια ή άλλα φάρμακα. Όσον αφορά στην χειρουργική θεραπεία για την υποτροπή, πρώιμες μελέτες έχουν αναδείξει ότι η ΚΥΤΤΑΡΟΜΕΙΩΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ & HIPEC φαίνεται να έχει πλεονέκτημα.